De Belo Monte dam: een bron van ruimtelijke conflicten
Brazilië, een land waar één van de grootste rivieren ter wereld stroomt, is het op vier na grootste land ter wereld. Dit doet echter niet af aan het feit dat er daar veel en grote conflicten bestaan over het ruimtegebruik van bepaalde gebieden. Een belangrijk voorbeeld dat zich al sinds 1975 afspeelt, betreft het plan voor de bouw van de Belo Monte dam op de Xinxu-river in de Braziliaanse staat Pará. Wanneer deze dam gebouwd wordt, zal het de op twee na grootste dam ter wereld worden. Dit zal gepaard gaan met een enorme hoeveelheid aan energieproductie, wat Brazilië met zijn zeer snel groeiende economie nodig heeft om aan de
grote vraag naar energie te kunnen voldoen. Economisch gezien, lijkt dit een zeer goede oplossing. Echter, dit project zal een zeer grote en negatieve impact hebben op het milieu en de lokale bevolking. Dit spanningsveld tussen economische groei en duurzaam milieubeleid is daarom telkens weer een bron voor ruimtelijke conflicten. (de Wit, 2011) De volgende vraag is hiermee van belang om te stellen: Is de bouw van de Belo Monte dam in Brazilië op ecologisch en sociaal gebied verantwoord te noemen of wordt er slechts met de economische voordelen rekening gehouden?
Brazilië is een land dat momenteel sterke economische ontwikkelingen doormaakt en kenmerk is van een uitdijende middenklasse. Het land wordt om die reden tegenwoordig vaak aangeduid met ‘Booming Brazil’. Om aan de groeiende vraag naar energie te kunnen voldoen, lijkt de bouw van zo’n grote dam een goede oplossing. In de toekomst zou deze volgens de Braziliaanse overheid namelijk goed moeten zijn om 23 miljoen huishoudens van energie te voorzien.(de Wit, 2011) De vraag is echter, of de bouw van de Belo Monte dam wel efficiënt is? Uit analytisch onderzoek blijkt namelijk dat er een kans van 72% bestaat dat de kosten van de bouw van deze dam de opbrengsten zullen overstijgen. ( Sousa Jr. & Reid, 2010, p. 266)
Twee scenario’s in deze analyse wijzen ook uit dat het project überhaupt niet efficiënt zal zijn en al helemaal niet wanneer de sociale- en milieukosten meegerekend zullen worden. (Sousa Jr. & Reid, 2010)
Men dient dus niet louter naar de economische aspecten te kijken, maar ook de sociale aspecten zijn van belang bij het ruimtegebruik van dit gebied. Er woont namelijk een groot aantal stammen en gemeenschappen in het gebied, dat met de komst van de dam onder water zal komen te staan. Dit is voor de lokale bevolking een ramp en is daarmee ook oorzaak geweest voor veel en grote protesten, die vandaag de dag nog steeds voortduren. Er is echter verwarring over de omvang van de gedwongen verhuizingen. Zo beweert de
directeur van de institutionele relaties van Norte Energia, het bedrijf dat het consortium leidt dat de enorme dam gaat bouwen, dat er helemaal niemand hoeft te verhuizen. In tegenstelling tot de schatting van Milieu-ingenieur Salazar van zo’n 11.000 indianen die last zullen ondervinden van de dam. Niet alleen door het overstromen van hun leefomgeving, maar ook door het inpikken van hun land door arbeiders. (de Wit, 2011) Weer een andere bron zegt dat het dammencomplex waar de Belo Monte dam onderdeel van is, zo’n 37 etniciteiten zal aantasten. (Fearnside, 2006, p. 16)
Het derde aspect, dat zeker niet onbelangrijk is, betreft de ecologische gevolgen voor het gebied. Hydro-elektrische dammen die in het verleden al zijn gebouwd in Brazilië kunnen als voorbeeld dienen om aan te geven hoe aanzienlijk de gevolgen kunnen zijn van de komst van zo’n dam voor het milieu. Zo was er na de komst van de Tucuruí-dam in Brazilië een verlies van een geschatte 13,4 miljoen m hout en een verlies van diverse plant- en diersoorten als gevolg van overstromingen. De constructie van het reservoir en de dam-operaties hebben de loop van de rivier veranderd, veroorzaakten uitstoot van broeikasgassen, hebben de
waterkwaliteit aangetast en hebben geleid tot een te grote populatie van insecten. Dit heeft mede gezorgd voor extra druk op de ecosystemen die niet daadwerkelijk door de overstromingen getroffen zijn. (Sousa Jr. & Reid, 2010, pp. 251)
Concluderend kan er gesteld worden dat het om een complex probleem gaat met veel onzekerheden. Het feit dat de bouw van de dam groen licht heeft gekregen, is aan de hand van de verzamelde gegevens op zijn minst merkwaardig te noemen. Het lijkt er op dat men er alles voor over heeft om aan de groeiende vraag naar energie te voldoen. Ook al gaan hier zeer negatieve gevolgen voor de natuur en de lokale bevolking mee gepaard. Daarbij is er een grote kans dat het project überhaupt niet efficiënt zal zijn. Er kunnen dus ook nog vraagtekens gezet worden bij de economische voordelen die men denkt te behalen met dit project.
Ten slotte worden de sociale- en ecologische aspecten wel meegenomen in het besluitvormingsproces, maar dit heeft blijkbaar weinig indruk gemaakt op de beleidsmakers, omdat het plan toch doorgaat. Daarbij zijn er veel onzekerheden over de te verwachten ontwikkelingen omtrent deze aspecten, waardoor men veel gegevens wellicht niet betrouwbaar genoeg geacht heeft om te overwegen in het beleid. Al met al kan het een project genoemd worden dat op sociaal- en ecologisch gebied weinig verantwoord is en waar vooral rekening wordt gehouden met de economische voordelen.
Literatuur
-Fearnside, P.M., 2006. Dams in the Amazon: Belo Monte and Brazil’s Hydroelectric Development of the Xingu River Basin. Environmental management, Volume: 38 Issue: 1, pp: 16-27.
-Sousa Jr., W.C. de, Reid, J., 2010. Uncertainties in the Amazon hydropower development: Risk scenarios and environmental issues around the Belo Monte dam. Water alternatives, Volume: 3 Issue: 2, pp: 249-268.
-Wit, P. de (2011) Jullie moeten weg, kregen we te horen. In: nrc next, 26 juli 2011, pp: 8-9.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten